Afgelopen vrijdag, op 20 januari 2023, overleed geheel onverwacht Ben Schueler. Nieuws dat eigenlijk niet is te bevatten. Ik ben verdrietig, maar meer nog verdrietig voor degenen die hem het meest na stonden, want zij ervaren het gemis het meest rauw en direct.
Ben Schueler was staatsraad bij de Raad van State en hoogleraar Bestuursrecht aan de Universiteit Utrecht. Eerder werkte hij onder meer als onderzoeker in Utrecht, als advocaat in Den Haag en als hoogleraar Bestuursrecht in Amsterdam (UvA). Zijn proefschrift, ‘Vernietigen en opnieuw voorzien’, uit 1994, was direct een bestuursrechtelijke klassieker, en elke volgende publicatie bevestigde de reputatie die hij met dat proefschrift vestigde. Hij excelleerde niet alleen als wetenschapper, maar ook als docent, rechter en bestuurder.
De betekenis van Ben Schueler voor het bestuursrecht kan moeilijk worden overschat, en dat geldt evenzeer voor zijn activiteiten voor de VAR. In 2002 schreef hij een prachtig preadvies, ‘Goede besluiten met slechte gevolgen’, hij was mijn voor-voorganger als voorzitter van de VAR en op het moment van zijn overlijden was hij voorzitter van de VAR-commissie ‘Bevoegdheden van de bestuursrechter’. Het rapport van die commissie was bijna af – en we gaan het zeker afmaken, ondanks dat we het zonder hem moeten doen.
Maar er was meer, veel meer. Ben was iemand waar iedereen het liefst zo dicht mogelijk bij in de buurt wilde zijn. Dat kwam omdat hij uitzonderlijk aardig was en omdat zo ongeveer alles wat hij zei betekenis had en tegelijkertijd vervuld was van een onweerstaanbaar aanstekelijke milde ironie.
Ik heb hem de afgelopen maanden vooral meegemaakt als de voorzitter van die VAR-commissie. Meestal hoop ik dat vergaderingen zo snel mogelijk klaar zijn, maar vergaderingen die Ben voorzat konden mij niet lang genoeg duren. Het was een genot om te ervaren hoe hij met zijn denkkracht alles wat wij – rijp en groen – te berde brachten, absorbeerde en omvormde tot een uitkomst waarvan iedereen alleen maar kon denken: natuurlijk, zo moeten we het doen!
Nu ik dit schrijf, realiseer ik me hoe veel ik aan hem te danken heb: alle kennis, inzichten, observaties en anekdotes die hij deelde, alle onnadrukkelijke wijze raad die hij gaf en alle hartelijkheid die hij toonde. Heel veel om te missen, heel veel om als herinnering te koesteren.
Bert Marseille