Vorige week vrijdagmiddag 15 juni kwamen een 50-tal bestuursrechtjuristen samen op de VAR-studiemiddag ‘Responsief bestuursrecht in de veranderende publieke ruimte’ naar aanleiding van het door Jurgen Goossens en Lukas van den Berge (EUR) geredigeerde mei nummer van het NTB over de toekomst van het bestuursrecht.
Na een inleiding door Sanne Taekema over wat responsief (bestuurs)recht inhoudt, bogen Elaine Mak en Roel Schutgens zich over de rechtsstatelijkheid van responsief bestuursrecht en de legitimiteit van rechter en bestuur in de netwerksamenleving. Vervolgens gingen Anne Meuwese en Michiel Scheltema in op verschillende burgerbeelden in de participatiesamenleving. Alle vier gingen zij in gesprek met de auteurs van de NTB-bijdragen en de andere aanwezigen. Enerzijds ging het debat over de uitdagingen die tendensen zoals privatisering, individualisering, digitalisering en decentralisering van het publieke domein met zich meebrengen voor het traditionele bestuursrecht als verticaal ordeningsrecht waarbij het legaliteits- en gelijkheidsbeginsel de grenzen aangeven. Anderzijds passeerden verschillende burgerbeelden de revue die aan de grondslag liggen of zouden moeten liggen van de relatie overheid-burger.
Op het moment dat de zaal meende te kunnen vatten wat nu juist responsief bestuursrecht is of moet zijn, doemden als snel fundamentele vragen op inzake de praktische toepassing en gevolgen van een responsief bestuursrecht. Op het einde gaf Gijsbert Vonck alvast enige houvast door te stellen dat drie niveaus kunnen worden onderscheiden: het microniveau (‘handelresponsiviteit’: hoe handelt de overheid tan aanzien van de burger?), het mesoniveau (‘stelselresponsiviteit’: in hoeverre faciliteert de wet- en regelgeving van het stelsel een gedifferentieerde aanpak?) en het macroniveau (‘systeemresponsiviteit’: wat is de plaats en de functie van het bestuursrecht – in hoeverre is het bestuursrecht bijvoorbeeld toegesneden op andere, meer horizontale sturingsmechanismen van het bestuur?).
Tijdens de gezellige borrel deelde Rob Widdershoven alvast mee dat hij dankzij de studiedag tot het interessante inzicht is gekomen dat enkele aangedragen oplossingen voor vastgestelde uitdagingen op het microniveau worden gezocht op het macroniveau. Het staat vast dat het laatste woord nog niet is gezegd en geschreven over het responsief bestuursrecht van de toekomst.
